Σάτυροι – Ιχνευτές

SATYROI-IXNEYTES-WEB

των Πρατίνα – Αισχύλου – Σοφοκλή – Ευριπίδη

ΒΑΣΙΣΜΕΝO ΣΤΑ ΣΑΤΥΡΙΚΑ ΔΡΑΜΑΤΑ «ΙΧΝΕΥΤΑΙ»  & «ΚΥΚΛΩΨ»

Η παράσταση είναι αφιερωμένη στην Κίττυ Αρσένη
δείτε ολόκληρη την παράσταση
διαβάστε το έντυπο πρόγραμμα της παράστασης

ΔΙΑΝOΜΗ:
Δανάη – Απόλλων: ΕΥΘΥΜΙOΣ ΣΚΑΝΔΑΜΗΣ
Σιληνός: MAPINOΣ MOYZAKHΣ
Kυλλήνη: EΛIΣΣAIOΣ BΛAXOΣ
Ερμής-Κορυφαίος Σατύρων: ΣTEΦANOΣ ΦIΛOΣ
Oρχήστρα και Xορός Σατύρων: όλος ο θίασος

Mετάφραση “Κύκλωπα»: KΩΣTAΣ TOΠOYZHΣ
Mετάφραση-Συμπλήρωση “Ιχνευτών”: ΔΙOΝΥΣΙΑ ΜΑΤΑΡΑΓΚΑ
Σκηνοθεσία: MAPINOΣ MOYZAKHΣ
Mουσική: ΣTEΦANOΣ ΦIΛOΣ
Σκηνικά – Kοστούμια – Mάσκες: ΔIONYΣHΣ MATAPAΓKAΣ
Κατασκευή Kοστουμιών: ΕΥΜOΡΦΙΑ MATAPAΓKA, ΜΑΙΡΗ ΞΕΝOΥ
Φωτογραφίες – Οργάνωση Παραγωγής: ΤΑΝΙΑ ΚOΡOΜΗΝΑ
Γραφιστική Eπιμέλεια: PENA PAMOYNΔOY
Eμψύχωση: NIKOΣ ΓIOYΣEΦ
Δραματουργική Επεξεργασία – Παραγωγή: ΤΣΙΡΙΤΣΑΝΤΣOΥΛΕΣ 2002 – ’03
Πρώτη παράσταση: Μέσο Γερακαρίο Ζακύνθου, 8 Αυγούστου 2003

Η παράσταση είναι αφιερωμένη στην Κίττυ Αρσένη

Το πρώτο χορικό της παράστασης αποτελεί το μόνο σωζόμενο απόσπασμα σατυρικού χορού του Πρατίνα. Πιθανώς ανήκει στο σατυρικό δράμα του «Παλαισταί».
Η σκηνή Σιληνού-Δανάης αποτελεί σωζόμενο απόσπασμα από το σατυρικό δράμα του Αισχύλου «Δικτυουλκοί».
Ο ύμνος στη λύρα που τραγουδιέται απ’τον Απόλλωνα και τον Ερμή, είναι του Πίνδαρου.
Η σκηνή του ναυαγίου είναι βασισμένη στο ποίημα του Αλκαίου «Το κακοκαίρι».

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
Oι «ΣΑΤΥΡOΙ – ΙΧΝΕΥΤΕΣ» δεν είναι μια καινούρια παράσταση. Είναι η τελική μορφή που πήρε η περσινή μας παράσταση «ΚΥΚΛΩΨ» του Ευριπίδη, με την προσθήκη του σατυρικού δράματος «ΙΧΝΕΥΤΑΙ» του Σοφοκλή καθώς και με ένα σωζόμενο απόσπασμα σατυρικού χορού του Πρατίνα, και ένα σωζόμενο απόσπασμα από το σατυρικό δράμα του Αισχύλου «ΔΥΚΤΥΟΥΛΚΟΙ».
Μια τέτοια δραματική σύνθεση φαντάζει πολύ επικίνδυνη, Και είναι. Μιας και το σωζόμενο μέρος των «ΙΧΝΕΥΤΩΝ» αποτελεί μόλις τα 2/3 του συνολικού έργου, έπρεπε να βάλουμε και εμείς το χεράκι μας. Το κάναμε με όλη τη συναίσθηση της ευθύνης αλλά και το σεβασμό προς τα κείμενα και τους ποιητές, με την αφέλεια όμως και τη γνήσια χαρά του παιχνιδιού όταν χανόμασταν στην, έτσι κι αλλιώς, περιορισμένη «σατυρική βιβλιογραφία» που διαθέτουμε στην ελληνική γλώσσα.
Όπως και η μετάφραση του Κώστα Τοπούζη στον «ΚΥΚΛΩΠΑ», έτσι και αυτή της Διονυσίας Ματαράγκα στους «ΙΧΝΕΥΤΕΣ» (που έγινε συγκεκριμένα για το θίασό μας), αποδίδουν με συνέπεια τους στίχους των ποιητών δίνοντάς τους με την προσωπική σφραγίδα του ο καθένας, έναν αέρα σύγχρονου λαϊκού λόγου. Η συμπλήρωση των «ΙΧΝΕΥΤΩΝ» βασίστηκε στον ομηρικό ύμνο «ΕΙΣ ΕΡΜΗΝ» με τη δραματική αφαίρεση που απαιτήθηκε από τις ίδιες τις ανάγκες της παράστασής μας.
Έτσι οι «ΣΑΤΥΡOΙ – ΙΧΝΕΥΤΕΣ» είναι το κλείσιμο του κύκλου μας στο σατυρικό δράμα με όχημα τις τεχνικές της λαϊκής κωμωδίας. Στόχος μας ήταν οι σάτυροι, οι αρχαίοι αυτοί δαίμονες, να μιλήσουν ως διαχρονικοί  παλιάτσοι στο σύγχρονο κοινό. Αν το καταφέραμε έστω και λίγο, ίσως αυτό να σημαίνει πως η επιταγή του Διονυσιακού πνεύματος είναι και σήμερα επίκαιρη: «Επιστροφή στη Φύση». Κατά τη γνώμη μου, σήμερα περισσότερο από ποτέ. Ευχαριστώ φίλους και συνοδοιπόρους .
Mαρίνος Mουζάκης  Αύγουστος 2003

ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
«Σάτυροι – Ιχνευτές». Μουσικές που ωριμάζουν στην εξέλιξη του έργου. Από τα μουσικά όργανα που βρίσκουμε πάνω στο σώμα μας κρούοντας με τα χέρια ή τραγουδώντας με τη φωνή, οδηγούμαστε στον πρωτόγνωρο κι αναπάντεχα ξεχωριστό ήχο της λύρας και -κατ’ επέκταση- των έγχορδων μουσικών οργάνων.
Στέφανος Φίλος Αύγουστος 2003

Τυρινοί πειρατές απαγάγουν το Διόνυσο και έτσι οι ακόλουθοί του Σάτυροι με τον πατέρα τους το γέρο- Σιληνό καταλήγουν σκλάβοι του Απόλλωνα σκοτώνοντας την ώρα τους κυνηγώντας τραγικούς χορούς και ανυπεράσπιστες μητέρες. Όταν ο Απόλλωνας χάνει το κοπάδι του, αναλαμβάνουν οι Σάτυροι να βρουν τον κλέφτη με αντάλλαγμα την ελευθερία τους. Μετά από περιπέτειες ξετρυπώνουν τον κλέφτη- από μια σπηλιά του όρους Κυλλήνη – που δεν είναι άλλος από το νεογέννητο θεό Ερμή, τον κατασκευαστή της λύρας. Ο Απόλλωνας μαγεύεται από το νέο αυτό μουσικό όργανο και προκειμένου να το αποκτήσει συγχωρεί τον μικρό κλέφτη και του χαρίζει τα κλοπιμαία.
Οι Σάτυροι μπαρκάρουν ελεύθεροι για να βρουν το Διόνυσο. Ναυαγούν όμως στην Αίτνα της Σικελίας και πέφτουν σκλάβοι στα χέρια του κύκλωπα Πολύφημου. Μια μέρα φτάνει στο νησί ο Οδυσσέας ψάχνοντας για τροφή. Ο κύκλωπας τρώει δύο απ’ τους συντρόφους του Οδυσσέα και τότε αυτός τον μεθάει τον τυφλώνει και φεύγει παίρνοντας μαζί και τους Σάτυρους.

Η ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤOΥ ΠΡΑΤΙΝΑ

Η ελληνική τραγωδία, όσον παράξενον και αν φανή, δεν είχεν ανέκαθεν ό,τι σήμερον ονομάζομεν τραγικότητα· δεν είχεν καν ανέκαθεν χαρακτήρα ποιήσεως σοβαράς και μεγαλοπρεπούς. Ρητώς το παραδίδει ο Αριστοτέλης: αργά, λέγει, εσοβαροποιήθη (οψέ, απεσεμνύνθη), και προσθέτει την αιτίαν: δια το εκ σατυρικού μεταβαλείν. Ότι αρχικώς είχε σατυροειδή χαρακτήρα, αποδεικνύει και τ’ όνομά της· τραγωδία είναι τράγων ωδή. Εσχετίζετο άλλωστε με την διονυσιακή λατρείαν, λατρείαν που απέσπασε με πρωτόγονον ορμήν τους ανθρώπους από την συμβατικότητα της ζωής των πόλεων, δια να τους ξαναφέρη προς την Μητέρα Φύσιν, να  τους χαρίση την μέθην του κρασιού, της χαράς, του υπαίθρου, όλων των χυμών της ζωής, που κάνουν ώστε η σκέψις ακόμη να γίνη, κατά την φράσιν του Nietzcshe, αίμα. Αλλά μέσα εις την χαράν της υπάρξεως αποκαλύπτεται βαθύτερα και η ματαιότης της· και ο θεός της φύσεως, που οργά και μεθά από πλησμονήν ζωτικότητος, είναι και ο θεός της φύσεως που αποθνήσκει. O Διόνυσος είναι μαζί και της ζωής και του θανάτου ο θεός. Ώστ’ εξ αρχής δεν έλειπεν από τα διονυσιακά τραγούδια ένας τόνος μελαγχολικός και βαρύθυμος, όπως δεν λείπει και από τα τραγούδια της Αποκριάς σήμερα. Σιγά σιγά η πεσσιμιστική αυτή άποψις έγινεν η κυριαρχούσα, ως και να γίνη η αποκλειστική.
Πώς έγινεν η μεταβολή αυτή, δεν ημπορούμεν να παρακολουθήσωμεν ακριβώς, ούτε και μας ενδιαφέρει εδώ. Γεγονός πάντως είναι, ότι ήδη επί Φρυνίχου, του παλαιού ανταγωνιστού του Αισχύλου, και προ της περσικής εισβολής είχε συντελεσθή. Μέσα εις την αισθηματικότητα και την περιπάθειαν του λυρισμού του Φρυνίχου (το δράμα είν’ ακόμη περισσότερον λυρικόν παρά θεατρικόν είδος· ωμοίαζε μάλλον μ’ ένα σημερινόν ορατόριο), εις την θρηνώδη ασιατικήν μουσικήν του αυλού είχεν αρχίσει να χάνεται το γνήσιον διονυσιακόν τραγούδι, το άσμα της μέθης και της χαράς, που ανήκεν εις την φύσιν του λατρευομένου θεού. Καμμίαν σχέσιν προς τον Διόνυσον (ουδέν προς Διόνυσον) δεν είχαν πλέον τ’ απροσδιόνυσα αυτά έργα μιας μελαγχολικής και γλυκεράς ψυχικής διαθέσεως.
Η αντίδρασις ήλθεν. Επί κεφαλής ένας Πελοποννήσιος (εκείθε είχαν εισαχθή οι Σάτυροι) από τον Φλειούντα, την πόλιν του Διονύσου, ο Πρατίνας, γνωστός τραγικός ποιητής, παλαιότερος του Αισχύλου. Κατά την ημέραν των δραματικών αγώνων εισάγει και αυτός έν χορόν ενδεδυμένον, όπως και οι συνήθεις τραγικοί χοροί, βαδίζοντα με το σεμνόν και αργόν βήμα της τραγικής παρόδου· επί κεφαλής ο αυλητής. Δεν είχαν όμως προφθάσει να καταλάβουν τας θέσεις των εις την ορχήστραν οι χορευταί, και εισβάλλει ατάκτως και με ζωηράς χειρονομίας ένα στίφος ημιγύμνων Σατύρων. Διασκορπίζουν αμέσως τους πρώτους χορευτάς, σπάζουν τους αυλούς και αρχίζουν γύρω από την θυμέλην ένα τρελόν βακχικόν χορόν με κινήσεις ασέμνους και σκιρτήματα γνησίως σατυρικά. Εις το σωζόμενον εν μέρει τραγούδι βλέπομεν το πνεύμα της όλης αυτής σκηνοθεσίας: Έξω όλα τα ξένα προς το διονυσιακόν πνεύμα στοιχεία! είναι μόνον δι’ αισθηματικές καντάδες κατάλληλα! Επάνοδος εις την παλαιάν φύσιν του δράματος, που ήτο τράγων (δηλαδή Σατύρων) ωδή. Εις παρόμοιον χορόν ανήκει η θυμέλη, διότι και ο θεός, ο μέγας Διόνυσος, ο Βρόμιος, με τοιαύτην συνοδείαν Σατύρων διασχίζει τους δρυμούς των βουνών και χαίρεται τραγούδι και χορούς:

Τίς ο θόρυβος όδε; τί
τάδε τα χορεύματα;
τίς ύβρις έμολεν επί
Διονυσιάδα πολυπάταγα θυμέλαν;
Εμός, εμός ο Βρόμιος·
εμέ δει παταγείν,
άν’ όρεα
μετά Ναϊάδων,
οιά τε κύκνον άγοντα
ποικιλόπτερον μέλος.
ταν αοιδάν κατέστασε Πιερίς
βασίλειαν· ο δ’ αυλός
ύστερον χορευέτωας…
ην ιδού· άδε σοι δεξιά
και ποδός διαρριφά, Θριαμβοδιθύραμβε κισσοχαίτ’ άναξ.
αλλ’ άκουε ταν εμάν Δώριον χορείαν.

Από το κείμενο «οι ιχνευταί του Σοφοκλέους»
του Ιωάννη Συκουτρή

ΑΣΧΥΛΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥΛΚΟΙ

Λίγα ευρήματα έχουν ενθουσιάσει το φιλολογικό κόσμο όσο το μεγάλο παπυρικό απόσπασμα των δικτυουλκών, που σε συνδυασμό με ένα άλλο σπάραγμα από το ίδιο έργο, σημείωσε σταθμό στη μελέτη του Σατυρικού δράματος.
Από ειρωνική συγκυρία, τα δύο αποσπάσματα πλαισιώνουν ένα κενό 700 στίχων. Το παλαιότερο, και μικρότερο, δίνει μια σκηνή ίσως την πρώτη ενώ το δεύτερο βρίσκεται πολύ κοντά στο τέλος του.
Όπως είχαν κάποτε σωστά μαντέψει, με βάση σχεδόν μόνο τον τίτλο, δικτυουλκοί είναι οι ψαράδες που πιάνουν στα δίχτυα τους τη λάρνακα που κρύβει τη Δανάη και το γιο της τον Περσέα. Ο πληθυντικός αποδίδει αυτή την ιδιότητα στο σατυρικό χορό. Η τύχη ευνόησε ώστε το πρώτο απόσπασμα να περιέχει ένα στιγμιότυπο λίγο πριν την ανάκληση των διχτυών.
Ό ανώτερος απ’ τους δύο έχει ταυτιστεί με τον αδελφό του βασιλιά της Σερίφου Πολυδέκτη, τον Δίκτυ. Ο άλλος εικάζεται πως είναι ο γέρο- Σιληνός. Κάτι περίεργο έχει στρέψει την προσοχή τους προς το μέρος των διχτυών. Προσπαθούν να τα σύρουν. Μάταια. Χρειάζονται βοήθεια. Ίσως εδώ κάπου ξεπηδήσουν οι Σάτυροι πρόθυμοι να τους βοηθήσουν.
Δεν χωράει αμφιβολία ότι η διαδικασία  της ανέλκυσης, η ανακάλυψη της λάρνακας, το άνοιγμά της και οι αντιδράσεις των Σατύρων μπροστά στο απροσδόκητο περιεχόμενό της κάλυπταν ένα μεγάλο μέρος της συνέχειας. Πιθανότατα, το επόμενο επεισόδιο ήταν αφιερωμένο στις εξηγήσεις της Δανάης για την περιπέτειά της.
Στο δεύτερο παπυρικό απόσπασμα υπάρχουν φανερά κατάλοιπα ενός αγώνα διεκδίκησης που έχει φτάσει στο κορύφωμά του. Για κάποιο λόγο, ο Δίκτυς λείπει από τη σκηνή, Η Δανάη με το μικρό Περσέα έχει μείνει απροστάτευτη στα χέρια των Σατύρων. Εκείνη απειλεί να αυτοκτονήσει ενώ οι Σάτυροι προσπαθούν να κερδίσουν το μικρό Περσέα, τονίζοντας την παραδείσια ζωή μέσα στη σατυρική οικογένεια. Τέλος πιστεύοντας ότι βλέπουν στο πρόσωπο της Δανάης ερωτική ανταπόκριση αποφασίζουν να τη σύρουν βιαστικά στο χώρο του υμεναίου. Το απόσπασμα κόβεται εδώ. Πιθανώς θα εμφανιστεί ο Δίκτυς και θα σώσει τη Δανάη και θα την πάρει να την προστατεύσει στο παλάτι του αδερφού του Πολυδέκτη.

Από το βιβλίο του Νίκου Χουρμουζιάδη
«Σατυρικά»

ΣOΦOΚΛΕOΥΣ ΙΧΝΕΥΤΑΙ

Το 1911 μόλις, ευρέθη εις την Oξύρυγχο της Αιγύπτου πάπυρος περιέχων το μεγαλύτερο μέρος (τα 2/3 περίπου) ενός σατυρικού δράματος, των «ΙΧΝΕΥΤΩΝ» του Σοφοκλέους. Μας βοηθεί πολύ περισσότερον παρά ο «ΚΥΚΛΩΨ» να εννοήσωμεν το ιδιότυπον αυτό δραματικόν είδος, να ζήσωμεν το διονυσιακόν πνεύμα που το εδημιούργησεν.
Από τον τίτλον του έργου (Ιχνευταί δηλ. Σάτυροι, όπως ιχνευταί κύνες, εις την νεωτέραν γλώσσαν θα ημπορούσαμεν να το μεταφράσωμεν με Λαγωνικά, λέξιν η οποία χρησιμοποιείται όχι μόνον δια τους σκύλους) δεν είναι δυνατόν να μαντεύσωμεν την υπόθεσιν του έργου. Δραματοποιούνται εκεί μέσα αι Ερμού γοναί, όπως τας γνωρίζομεν από τον ανώνυμον ομηρικόν ύμνον Εις Ερμήν, τον οποίον δεν φαίνεται να είχεν υπ’ όψει του ο Σοφοκλής.
Με τους Σατύρους πάντως ο μύθος αυτός δεν είχεν αρχικώς καμμίαν σχέσιν· τους εισήγαγεν ο Σοφοκλής, και έτσι προσέδωσεν εις την όλην ιστορίαν ένα χαρακτήρα φαιδρόν παρωδίας μάλλον, ο οποίος δεν είναι διόλου αντίθετος προς την ευσεβή στάσιν του ποιητού απέναντι των θρησκευτικών παραδόσεων του έθνους του. Είναι άλλωστε κανών της θρησκευτικής ψυχολογίας των ανθρώπων, τον οποίον και η καθημερινή παρατήρησις και η ιστορία επιβεβαιώνουν: όσον βαθύτερα πιστεύει ένας άνθρωπος εις τους θεούς, τόσον ανετώτερα παίζει και μ’ αυτούς, τόσον αφελέστερα παίρνει θάρρος απέναντί των.

Από το κείμενο «οι ιχνευταί του Σοφοκλέους»
του Ιωάννη Συκουτρή

ΠΡΑΤΙΝΑΣ
Τραγικός ποιητής από το Φλιούντα της Κορινθίας. Μαζί με το Χοιρίλο και το Φρύνιχο γεφυρώνει χρονολογικά την περίοδο Θέσπη με την περίοδο Αισχύλου. Διαγωνίζεται μάλιστα με τον τελευταίο, τον αρκετά νεώτερό του, στις αρχές του 5ου αιώνα π.Χ. Έγραψε, μαθαίνουμε, 18 τραγωδίες και 32 σατυρικά δράματα. Oι αρχαίες πηγές προσθέτουν πώς δημιούργησε το Σατυρικό Δράμα: πρώτος αυτός, μ’ άλλα λόγια, σκέφτηκε να ενσωματώσει τα σατυρικά στοιχεία των μύθων -που ίσαμε τότε ήταν διάσπαρτα στις τραγωδίες- σ’ έναν αυτοτελή επίλογο της παράστασης. Δε σώθηκε απ’ την παραγωγή του παρά ένα «υπόρχημα», όπου ο ποιητής καταδικάζει την υπερβολική χρήση του αυλού στο θέατρο, κρίνοντας πως η μουσική πρέπει να ’ναι «υπηρέτης» του τραγουδιού και της ποίησης.

ΑΙΣΧΥΛΟΣ
Τραγικός ποιητής της αρχαίας Αθήνας και το πρώτο μεγάλο όνομα στην ιστορία του θεάτρου. Η τέχνη του έβαλε τα θεμέλια για την παγκόσμια δραματουργία κι’απ’αυτόν δασκαλεύτηκαν οι μεταγενέστεροι το θεατρικό φαινόμενο.
Απ’τις 80 τραγωδίες και σατυρικά δράματα που έγραψε διασώθηκαν μόνο 7.
Η τριλογία   «Ορέστεια»….Αγαμέμνων
Χοηφόροι
Ευμενίδες.
και οι τραγωδίες                   Ικέτιδες
Πέρσαι
Επτά επί Θήβας
Προμηθεύς δεσμώτης
Πολύ λίγα ξέρουμε για τη ζωή του. Ήταν Ελευσίνιος και μυημένος, λένε στα Μυστήρια. Εικάζουμε ότι γεννήθηκε γύρω στα 520-515 π.Χ. Στα 496 π.Χ αναφέρεται το όνομά του σ’ένα θεατρικό διαγωνισμό μαζί με του Χοιρίλου και του Πρατίνα. Στο 490 παίρνει μέρος  στη μάχη του Μαραθώνα. Τρία ή τέσσερα χρόνια μετά  σημειώνει την πρώτη του νίκη στα Μεγάλα Διονύσια. Στα 468 τον νικάει στο θεατρικό διαγωνισμό, ο πρωτοεμφανιζόμενος Σοφοκλής, μα ένα χρόνο αργότερα ο Αισχύλος παίρνει την εκδίκησή του συντρίβοντας το νεοφώτιστο συνάδελφό του με τους Επτά επί Θήβας. Ο Αισχύλος θεωρείται ο μεγαλύτερος μάστορας στο Σατυρικό δράμα. Δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί δείγματα αυτής του της γραφής παρά μόνο ελάχιστα αποσπάσματα, ανάμεσά τους δυο μικρές σκηνές από το έργο του «Δικυουλκοί»
Η αισχυλική συμβολή στη θεατρική εξέλιξη βρίσκεται στη δημιουργία της δημοκρατικής ισορροπίας ανάμεσα στα χορικά Στάσιμα και στα διαλογικά Επεισόδια- αξιοποιώντας τα δεύτερα χωρίς να μειώσει την αξία των πρώτων. Στο προγενέστερο θέατρο όπου ο υποκριτής ήταν ένας και μόνος , οι τραγικοί ήρωες δεν είχαν πολλές δυνατότητες να  αναπτύξουν τον εσωτερικό τους κόσμο, όντας αναγκασμένοι να συνδιαλέγονται μονάχα με το Χορό. Προσθέτοντας το δευτεραγωνιστή, ο Αισχύλος δημιουργεί το διάλογο ατόμου με άτομο και θεμελιώνει την Τραγωδία  πάνω στις ανθρώπινες συγκρούσεις.
Θα πεθάνει και θα ταφεί μακριά από την Αθήνα, στη Γέλα της Σικελίας το 456. Ειπώθηκε σχετικά με την αιτία του θανάτου του πως ένας αετός, που είχε αρπάξει μια χελώνα και γύρευε από ψηλά μια πέτρα  για να τη σπάσει, την αμόλησε πάνω στη γυαλιστερή φαλάκρα του τραγωδού. Το νεκρώσιμο επίγραμμα στον τάφο του-ίσως γραμμένο από τον ίδιο-εκθειάζει την πολεμική του δράση αποσιωπώντας τη θεατρική.
Η σταδιοδρομία του Αισχύλου δεν τελείωσε με τη ζωή του. Ίσαμε το τέλος του 5ου αιώνα και τα μισά του 4ου παίζονταν οι τραγωδίες του και- καθώς λέει γλαφυρά ο αρχαίος βιογράφος- κέρδισε πολλές νίκες ζωντανός και περισσότερες πεθαμένος.

ΣOΦOΚΛΗΣ
Γιος του Σοφίλλου, αθηναίος τραγικός. Γεννήθηκε στον Κολωνό τα πρώτα χρόνια του 5ου π.Χ. αιώνα, τον καιρό που κυριαρχούσαν στο θεατρικό στίβο ο Χοιρίλος, ο Πρατίνας και ο Φρύνιχος και που άρχιζε την καριέρα του ο νεαρός Αισχύλος. Όταν ο τελευταίος -έχοντας εξουδετερώσει τους άλλους τρεις- βρισκόταν στην ακμή του, ο Σοφοκλής πρωτόγινε διάσημος νικώντας τον στα Διονύσια του 468 (πιθανό με το έργο Τριπτόλεμος). Ύστερα απ’ το θάνατο του τραγικού πατριάρχη, στα 456, δεσπόζει μέχρι το τέλος του αιώνα στη θεατρική ζωή της Αθήνας, κερδίζοντας πάνω από είκοσι νίκες. Μας είναι γνωστός από εφτά -όσες και ο Αισχύλος- τραγωδίες κι ένα αποσπασματικό σατυρικό δράμα, μόλο που ο συνολικός αριθμός των έργων του ξεπέρναγε, λένε, την εκατοντάδα. Η επικρατέστερη χρονολόγηση:

Αίας  (447-440)
Αντιγόνη  (443-441)
Oιδίπους Τύραννος  (4331-422)
Hλέκτρα  (430-410)
Τραχινίαι  (420-410)
Φιλοκτήτης  (409-408)
και τέλος
Oιδίπους επί Κολωνώ
(που γράφτηκε το 406 και παίχτηκε
μετά το θάνατό του, στα 402 ή 401)

Στα περίπου εβδομήντα χρόνια που μαστόρεψε την τέχνη του θεάτρου, συναγωνίστηκε, νέος με τον Αισχύλο, γέρος με τον Ευριπίδη. Τους επηρέασε και τους δύο, μα κι άλλο τόσο δέχτηκε τη δική τους επίδραση. Στα πρώτα του έργα (Αίας, Αντιγόνη) είναι αισχυλικός, στα στερνά του (Τραχινίαι, Φιλοκτήτης) ευριπιδικός. Στη μέση του δρόμου, δίνει το άπαντο της προσωπικής του έμπνευσης με τον Oιδίποδα Τύραννο. Αντίθετα με τους δυο συναδέλφους του, δεν αυτοεξορίστηκε ποτέ απ’ την αγαπημένη του Αθήνα. Όταν στα 406 έφτασε το μαντάτο πως ο Ευριπίδης πέθανε στη Μακεδονία, ο Σοφοκλής βγήκε μπροστά στο κοινό, με το Χορό του ντυμένο πένθιμα, κι έπλεξε το εγκώμιο του μεγάλου του αντιπάλου. Τον ακολούθησε κι ο ίδιος μερικούς μήνες αργότερα. Σύμφωνα με μια εκδοχή, αιτία του θανάτου του ήταν η συγκίνηση που του προκάλεσε μια ανάγνωση της παλιάς του Αντιγόνης, σύμφωνα με μια άλλη -πιο Διονυσιακή- ένα σταφύλι που του στάθηκε στο λαιμό.

TRAILER

PROMO VIDEO “IXNEYTAI”

Comments are closed